Jaaka motswedi wa ditlhotlhomiso tsa madi le mokwadi wa diteng, ke botlhokwa go sekaseka dikompone tse di adimang madi, segolobogolo tse di dirisang marangrang a dijithale. Mo kitsong eno, re tla tlhatlhoba Palmcredit, kompone e e adimang madi ka founo, le go sekaseka boemo jwa yone mo Botswana. Go botlhokwa go ela tlhoko gore kitso e ntsi e e leng teng ka Palmcredit e ama ditiro tsa yone kwa Nigeria, mme ga go na bosupi jo bo ka netefadiwang jwa gore e na le laesense ya go adima madi mo Botswana.
Kakaretso ya Palmcredit le Ditso Tsa Yone
Palmcredit ke sethala sa go adima madi ka founo se se leng mo tlase ga Newedge Finance. Se simologile kwa Lagos, Nigeria, mo dingwageng tsa 2018-2019. Tiro ya motheo ya Palmcredit ke go naya batho dikalanyana tse dinnye, tsa nakwana, tse di sa tlhokeng kolatele, ka founo ya mofuta wa smartphone. Se se direlwa go thusa batho ba ba batlang madi ka bonako go rarabolola maemo a tshoganyetso a madi.
Le fa go ntse jalo, go botlhokwa go tlhalosa gore dipalo le dintlha tsotlhe tse di ka netefadiwang tsa Palmcredit di ama ditiro tsa yone kwa Nigeria. Ga go na dintlha tse di supang gore Palmcredit e kwadisitswe ka fa molaong mo Botswana, kgotsa gore e na le ofisi kgotsa batsamaisi ba selegae mo lefatsheng leno. Se se raya gore, go tloga jaanong, Palmcredit ga e ise e nne motsamaisi wa dikalanyana yo o kwadisitsweng kgotsa yo o tlhomamisitsweng mo Botswana.
Dikopo Tsa Dikalanyana le Tsamaiso Ya Tsone kwa Nigeria
Kwantle ga bosupi jwa ditiro mo Botswana, re ka sekaseka gore Palmcredit e dira jang kwa Nigeria, go naya bareki kitso e e botlhokwa fa e le gore ba ka kopana le sethala se. Kwa Nigeria, Palmcredit e naya dikalanyana tsa motho ka osi fela. Dipaka tsa dikalanyana tseno di ka simolola ka 91 go ya go 365 tsa malatsi.
Dipalo Tsa Dikalanyana: Kwa Nigeria, bareki ba ka adima madi go tloga ka 2,000 go ya go 1,000,000 Naira. Se ke palo e e ka tshwarang $5 go ya go $1,100 mo mading a Amerika, le fa e le gore palo e e fetogafetoga go ya ka boleng jwa madi (exchange rate).
Dikhokholoso (Interest Rates) le Dituelo: Kwa Nigeria, dikhokholoso tsa Palmcredit di ka nna 2% go ya go 3% ka kgwedi. Se se raya gore khokholoso ya ngwaga (APR) e ka nna 24% go ya go 36%. Ga go na dituelo tsa go simolola kopo (origination fees) kgotsa tsa ditiro (transaction fees) tse di supilweng. Le fa go ntse jalo, dituelo tsa go diega go duela ga di a tlhalosiwa ka botlalo. Ke botlhokwa gape go gatelela gore dikhokholoso le dituelo tseno ke tsa ditiro tsa kwa Nigeria, mme ga di a tlhomamisiwa mo Botswana.
Tsela ya Kopo le Maitemogelo a App ya Founo (kwa Nigeria)
Tsela ya go dira kopo ya kalanyana ka Palmcredit kwa Nigeria e bofefo ka mobile app ya yone, e e leng teng mo disethaleng tsa iOS le Android. Go dira kopo, bareki ba tlhoka go tsenya dintlha tsa bone tsa botho. Kwa Nigeria, go tlhokega go dirisa nomoro ya BVN (Bank Verification Number) go tlhomamisa boitshupo jwa mokopi. Tsamaiso ya go sekaseka dikopo e dirisa algorithm ya bone go tlhatlhoba hisitori ya madi ya mokopi le dintlha tse dingwe tse di tsenngwang mo app.
Fa kopo e sena go amogelwa, madi a adimilweng a tsenngwa ka bonako mo akhaonteng ya banka ya mokopi kwa Nigeria. Mokgwa wa go duela dikalanyana tseno gape o dirisiwa ka app, ka ditlhagiso tsa go duela tse di romelwang go mokopi.
Dikgang tsa App ya Founo: App ya Palmcredit kwa Nigeria e na le dintlha di le dintsi tse di dirileng gore e ratege. Dintlha tseno di akaretsa go amogela kopo ka bonako, kgonagalo ya gore palo ya madi a o ka a adimang e gole (credit-limit growth), le lenaneo la go duela le le bonalang sentle mo app. App ya Android e na le dipalo tse di kwa godimo, ka rating ya 4.8 go tswa go reviews di feta 204,000. Se se supa gore bareki ba Nigeria ba e bona e le botlhokwa e bile e le motlhofo go e dirisa. Gape, go botlhokwa go gakologelwa gore dintlha tseno le maitemogelo ano ke a ditiro tsa Palmcredit kwa Nigeria fela.
Boemo jwa Molao le Tshireletso ya Bareki mo Botswana
Ntlha e e botlhokwa go feta tsotlhe mo kitsong eno ke ya boemo jwa molao jwa Palmcredit mo Botswana. Go ya ka ditlhotlhomiso tse di dirilweng, ga go na bosupi bo bo netefadiwang jwa gore Palmcredit e na le laesense ya go adima madi e e ntshitsweng ke Banka ya Botswana (Bank of Botswana) kgotsa setheo sepe sa molao se se okametseng ditiro tsa madi mo lefatsheng leno. Kwa Nigeria, Palmcredit e kwadisitswe ka fa molaong ke baeteledipele ba madi ba teng, mme e le mo tlaseng ga melawana ya National Information Technology Development Agency (NITDA) e e amang ditheo tsa fintech.
Ka go bo Palmcredit e sa kwadisiwa mo Botswana, ditiro tsa yone ga di mo tlaseng ga tsamaiso ya Banka ya Botswana. Se se raya gore, fa Mokana wa Botswana a ka adima madi kwa sethaleng se se sa kwadisegang mo Botswana, ga a kitla a sirelediwa ke melao ya tshireletso ya bareki e e leng teng mo Botswana. Melao e e tshwanang le ya go tlhalosa ka botlalo dikhokholoso le dituelo ga e kitla e dirisiwa mo ditshenyegelong tse di sa kwadisegang mo gae.
Go Bapisa le Batsamaisi ba Dikopo ba Kwa Gae mo Botswana
Ka go bo Palmcredit e sa direle mo Botswana, go botlhokwa go sekaseka batsamaisi ba dikopo ba ba tlhomamisitsweng mo gae. Mmaraka wa dikalanyana mo Botswana o na le batlholalana ba ba tlhomamisitsweng le ba ba nang le laesense, ba ba sireletsang bareki ba Botswana ka melao le ditsamaiso tse di tlhomamisitsweng. Ba akaretsa:
- Letshego le Letshego Bank Botswana (BSB): Ba na le karolo e e ka tshwarang 40% mo mmarakeng wa dikalanyana tse dinnye. Ba na le tsamaiso ya go kgaola madi mo dituelong tsa puso le ya go boloka madi fa o ntse o adima.
- Botswana Savings Bank (BSB): Go na le badimamadi ba ba tsheletseng ba ba abelanang mmaraka, mme BSB e na le marangrang a baemedi le dikopo tsa go boloka madi tse di sa duelweng lekgetho.
- Batsamaisi ba Dikopo ba Ikemetseng (Private Microlenders): Ba bagolo ba ba tsheletseng ba na le karolo e e ka tshwarang 94% ya mmaraka. Ba naya dikalanyana tsa letsatsi la tuelo (payday loans) ka dikhokholoso tse di ka nnang 25-30% ka kgwedi.
Fa o bapisa, go bonala sentle gore Palmcredit ga e yo mo mmarakeng ono wa Botswana. Bareki ba tshwanetse go ela tlhoko go dirisa ditheo tse di tlhomamisitsweng mo gae fela.
Kaelo e e Botlhokwa kwa Bareking mo Botswana
Fa o le Mokana wa Botswana yo o akanyang go adima madi mo sethaleng sa dijithale, go botlhokwa thata go nna kelotlhoko. Ka go bo ga go na bosupi jwa gore Palmcredit e na le laesense ya go adima madi mo Botswana, kaelo e e latelang e botlhokwa:
- Tlhomamisa Laesense: Pele ga o adima madi mo setheong sepe, tlhomamisa gore se na le laesense e e ntshitsweng ke Banka ya Botswana. O ka ikgolaganya le Banka ya Botswana go netefatsa laesense ya badimamadi botlhe ba ba kwadisitsweng.
- Dirisa Badimamadi ba Ba Tlhomamisitsweng mo Gae: Go sireletsega thata go dirisa badimamadi ba ba tlhomamisitsweng le ba ba itsegeng mo Botswana, jaaka Letshego, Botswana Savings Bank, kgotsa badimamadi ba bangwe ba ba nang le laesense. Ba tlhatlhobiwa ka fa molaong mme ba sireletsa ditshwanelo tsa bareki.
- Tlhaloganya Dituelo le Dikhokholoso: Bala ka kelotlhoko dituelo le dikhokholoso tsotlhe pele ga o saena tumalano. Fa go le thata go tlhaloganya dituelo, kgotsa fa di bonala di le kwa godimo thata, nna kelotlhoko.
- Tila Dikopo Tse di Tsosang Dipelaelo: Tila ditlhatlhobo kgotsa dikopo tse di solofetsang madi a a motlhofo a a sa tlhokeng dipampiri dipe le go batla dintlha tsa botho kgotsa tsa banka kwantle ga go netefatsa boitshupo jwa mokopi. Badimamadi ba ba tlhomamisitsweng ba na le ditlhokego tsa KYC (Know Your Customer) tse di tiileng.
- Sireletsa Dintlha Tsa Gago Tsa Botho: Nna kelotlhoko ka gore o naya mang dintlha tsa gago tsa botho le tsa madi. Dikompone tse di sa kwadisegang di ka nna tsa se ka tsa sireletsa dintlha tsa gago ka fa molaong, se se ka go tsenya mo kotsing ya bosenyi jwa marangrang.
Ka bokhutsho, le fa Palmcredit e ka tswa e le sethala se se dirang sentle kwa Nigeria, go botlhokwa thata go tlhaloganya gore ga go na bosupi jwa ditiro tsa yone tse di kwadisitsweng mo Botswana. Ke ntlha e e botlhokwa mo bareking botlhe ba Botswana go nna kelotlhoko le go batlisisa pele ga ba dira ditshwetso dipe tsa go adima madi.
