FNB

Kakaretso ya FNB Botswana le Ditso tsa Yone

First National Bank of Botswana (FNBB) e eme jaaka banka e e etelelang pele ya kgwebo mo Botswana. E simolotswe ka ngwaga wa 1991 e le karolo ya First National Bank Holdings (Botswana) Limited, FNBB e kwadisitswe mo Botswana Stock Exchange (BSE) ka 1993. Gompieno e direla bareki ba feta 706,000 ka makala a yone a le masome mabedi le botlhano le ditsela tsa yone tsa dijithale tse di anamisitsweng go ralala lefatshe.

Leina la Semolao le Kwadiso

Leina la semolao la banka ke First National Bank of Botswana Limited. Jaaka go setse go tlhalositswe, e tlhomilwe ka 1991 mme ya kwadiswa mo Botswana Stock Exchange ka 1993, ka khoutu ya FNBB. Go kwadisiwa gono go bontsha boikanyego jwa yone mo mmarakeng wa madi wa Botswana.

Popego ya Beng

FNBB ke ya First National Bank Holdings (Botswana) Limited ka botlalo, e leng yone karolo ya FirstRand Group e e kwa Aforika Borwa. Popego eno ya beng e thusa FNBB go gola ka ditsela tsa madi le thekenoloji, e dirisa kitso le bokgoni jwa setlhopha se segolo sa madi.

Mokgwa wa Kgwebo le Bareki ba Yone

FNBB e tshegetsa dikarolo di le tharo tsa kgwebo:

• Ditirelo tsa Bareki ba ba Tlwaelegileng (Retail Banking): E direla batho ka bongwe, banana, baithuti ba dithutego tse di kwa godimo, batho ba ba amogelang dituelo le dikgwebo tse dinnye.
• Ditirelo tsa Dikgwebo (Commercial Banking): E direla dikgwebo tse dinnye le tse di magareng (SMEs), puso ya selegae le dikoporase tsa puso (parastatals).
• Ditirelo tsa Dikgwebo Tse Dikgolo le Matlole (Corporate & Investment Banking - RMB Botswana): E direla dikgwebo tse dikgolo le ditlamo tsa matlole.

Banka e bona letseno la yone ka dituelo le dintshakgolo go tswa mo dikadimong, matlole a banka, ditirelo tsa ditirisanyo, pharologanyo ya madi a mafatshefatshe le ditirelo tse dingwe tsa matlole.

Bagolwane ba Bagolo le Lekgotla la Botsamaisi

Mo boetapele jwa yone, FNBB e na le bagolwane ba ba nang le boitemogelo jo bogolo. Steven Bogatsu ke Mogolwane yo Mogolo wa Tsamaiso (CEO) go tloga ka Moranang wa 2015. Mbako Mbo ke Mokaedi wa tsa Madi (CFO) go tloga ka Ferikgong wa 2023, mme William Wilson ke Mogolwane yo Mogolo wa Tsamaiso ya Tiro (COO) go tloga ka Ferikgong wa 2023. Sethunya Molodi ke Mogolwane yo Mogolo wa Boamogedi (Chief Compliance Officer) go tloga ka 2019. Boeteledipele jono bo tshegetsa botsamaisi jo bo nonofileng jwa banka le boikanyego jwa yone mo bareking.

Dithoto Tsa Dikadimo le Ditirelo tsa Madi tsa FNB

FNB e fa dithoto tsa dikadimo tse di farologaneng go kopana le ditlhokego tsa bareki ba yone, go tloga ka dikadimo tsa batho ka bongwe go ya go tse dikgolo tsa dikgwebo le matlo.

Dikadimo le Dikgaba tsa Tsone

• Kadimo ya Batho ka Bongwe (Personal Loan): O ka adima go fitlha ka BWP 360,000. Dintshakgolo di amahanngwa le morokotso wa motheo (prime rate) mme nako ya go duela e ka nna dikgwedi di le 60. Go na le tuelo ya go simolola kadimo le inshorense ya botshelo ya mokitlane. Ga go na kotlhao ya go duela pele ga nako.
• Kadimo ya Baithuti/Baalogi (Tertiary/Graduate Loan): Dintshakgolo di amahanngwa le morokotso wa motheo. E tlhoka bopaki jwa dipholo tsa thuto le inshorense ya botshelo ya mokitlane.
• Kadimo ya Matlo (Home Loan): E ka go adima go fitlha ka 105% ya boleng jwa ntlo. Dintshakgolo di amahanngwa le morokotso wa motheo le tsenyo e e tlhaelang. Nako ya kadimo e ka nna dingwaga di le 20 go ya go 25. E tlhoka dituelo tsa go kwadisa bond, ditlhotlho le inshorense.
• Kadimo ya Dikoloi le Dithoto (Vehicle & Asset Finance): E ka go adima go fitlha ka 100% ya boleng jwa koloi kgotsa sethoto. Nako ya go duela e ka nna dikgwedi di le 360. E tlhoka go kwadisa sethoto le inshorense ya kovera.
• Kadimo ya Kgwebo (Business Loan): O ka adima go tloga ka BWP 2,000. Palo ya godimo ga e felele. Dintshakgolo di a fetoga. Fa palo ya kadimo e le kwa tlase ga BWP 400,000, ga go tlhokafale pusetso. Go duelwa ka debit order.
• Pulo ya Mokitlane o o Lapologang (Revolving Facility): O ka bona go fitlha ka BWP 450,000. Dintshakgolo di a fetoga. Ga e na nako e e beilweng ya bokhutlo. Go duelwa ka palo e e farologaneng mme DebiCheck e ka dirisiwa. E na le kovera ya loso kgotsa bogole.
• Kadimo e e Rulagantsweng (Structured Loan - Private Banking): Eno ke kadimo e e rulaganyediwang moreki go ya ka ditlhokego tsa gagwe. Dintshakgolo, melawana le pusetso di rulaganngwa go ya ka tumelano. Gantsi e sirelediwa ka dithoto kgotsa diabe.
• Kadimo ya Nakwana (Temporary Loan): O ka adima go fitlha ka BWP 10,000. E ga e na dintshakgolo mme e duela mo mading a gago a a tlang. Go na le tuelo ya go simolola kadimo (1-3%). Ga go tlhokafale pusetso.

Go botlhokwa go lemoga gore dikadimo tsotlhe di tlhoka inshorense ya botshelo ya mokitlane e e koverang loso, bogole kgotsa go kobiwa mo tirong.

Popego ya Dituelo

FNB e na le dituelo tse di beilweng tsa ditirelo tsa yone:

• Dituelo tsa go Simolola/Kwadiso (Origination/Initiation Fees): Di ka nna 1% go ya go 2% ya palo ya kadimo.
• Dituelo tsa Tsamaiso (Processing Fees): Ke tuelo e e tlhamaletseng e e farologanang go tloga ka BWP 200 go ya go BWP 500.
• Dituelo tsa go Duela Morago ga Nako (Late Payment Fees): Ke BWP 50 ka nako kgotsa 2% ya palo e e sa duelwang (epe fela e e kwa godimo).
• Go Duela Pele ga Nako (Early Settlement): Ga go na dikotlhao mo dikadimong tsa batho ka bongwe. Mo dikadimong tse di sireleditsweng, go duelwa go ya ka popego ya mmaraka.

Ditlhokego tsa Pusetso (Collateral)

Dikadimo di ka nna tsa sa sirelediwa (unsecured) kgotsa tsa sirelediwa (secured):

• Dikadimo tse di sa Sirelediwa: Mo dikadimong tsa dikgwebo tse dinnye (go fitlha BWP 400,000) le dikadimo tsa batho ka bongwe tse dinnye, ga go tlhokafale pusetso.
• Dikadimo tse di Sirelediwa: Dikadimo tsa matlo di sirelediwa ka bond mo ntlong. Dikadimo tsa dikoloi le dithoto di sirelediwa ka pampiri ya sethoto. Dikadimo tse di rulagantsweng di ka sirelediwa ka dithoto le/kgotsa diabe. Go ka tlhokega go neela madi a letseno la moreki kgotsa go beela madi a a beilweng mo bankeng jaaka pusetso.

Tsamaiso ya Kopo, Thekenoloji le Boemo jwa Maraka

Tsamaiso ya go kopa kadimo kwa FNB e bonolo, e dirisa ditsela tsa dijithale le tsa setso.

Ditsela tsa Kopo

FNB e fa bareki ditsela tse di farologaneng tsa go dira dikopo:

• Dijithale: Ka App ya FNB (mo iOS le Android) kgotsa ka inthanete (Online Banking portal).
• Mo Mmeleng: Mo makaleng a yone a le 25, mo Premium Suites di le tharo (mo bareking ba ba nang le madi a mantsi) kgotsa mo dikiosk tsa FNBB kwa Pick n Pay.
• Megala/USSD: O ka letsetsa *120*321# kgotsa wa ikgolaganya le setlamo sa ditirelo tsa bareki sa 24/7.

Go lemoga moreki (KYC) le go mo kwadisa go dirwa ka go sekaseka ID ya bosetšhaba kgotsa pasipoto, bopaki jwa aterese (sekwerete sa metsi/motlakase) le bopaki jwa letseno (payslip/ITR). App ya founu e dirisa mobile-OTP le biometrics go netefatsa boitshupo.

FNB e dirisa mokgwa wa yone wa go tlhatlhoba kotsi ya mokitlane, e dirisa dipalo go tswa kwa BoB le TransUnion, ditirisanyo tsa nakwana le dipalo tse dingwe. Dikopo tse di kwa godimo kgotsa tse di raraaneng di sekasekiwa ka diatla ke ba Relationship Managers.

Madi a kadimo a ka romelwa mo akhaonteng ya FNB kgotsa banka nngwe le nngwe ya mo gae. Gape a ka romelwa mo diwaleteng tsa madi a megala (Vodacom M-PESA, Orange Money, Mascom) kgotsa wa a tsaya ka madi kwa lekaleng kgotsa kwa baemeding ba Cash Plus.

App ya FNB ya Megala le Dikgaba tsa Yone

App ya FNB ke nngwe ya diatla tsa yone tse dikgolo tsa dijithale. E ka fitlhelwa mo iOS (e na le dipalo tsa 4.8 mo go 5 le dikakgelo di le 7.4K) le Android (e na le dipalo tsa 4.7 mo go 5 le dikakgelo di feta 580K). Dikgaba tsa yone di akaretsa:

• Go duela le go fetisa madi.
• Tsamaiso ya dikarata.
• Dikopo tsa dikadimo.
• Chat Pay: Go romela madi ka melaetsa e e sireletsegileng.
• Go fetola diprofaele le go bona dipalo tsa ditirisanyo.

Se se itumedisang ke gore, go dirisa app ya FNB ga go tlhoke data mo dinetewekeng tsotlhe tsa megala tsa mo gae, se se dirang gore e nne bonolo go e fitlhelela.

Boemo jwa Taolo le Laesense

FNB ke banka ya kgwebo e e nang le laesense e e tlhomilweng ke Banka ya Botswana le Non-Bank Financial Institutions Regulatory Authority (NBFIRA). E tshegetsa melawana ya Basel III ya madi le madi a a tlhokegang. Mo dingwageng tse tlhano tse di fetileng, ga go na dikgato tsa taolo kgotsa dikotlhao tsa puso tse di kwadisitsweng, se se supang boikanyego jwa yone mo melawaneng. E tshegetsa melawana ya Banka ya Botswana ya go adima ka boikarabelo, e tlhalosa dituelo ka ponaletso le go fa bareki tshwanelo ya go ikgogela morago mo dikadimong tse di sa sirelediwa. Ditlhotlholo tsa dikgotlhang di ka dirwa ka Botswana Financial Services Ombudsman.

Boemo jwa FNB mo Mmarakeng

FNB e etelela pele mo mmarakeng wa Botswana, e le nomoro ya ntlha ka palo ya dikadimo le matlole a banka. E na le dipusetsa mo dikabelong tsa 35.5% mme e na le balance sheet e kgolo go di feta tsotlhe mo Botswana. Bagaisanyi ba yone ba bagolo ba akaretsa Standard Chartered Botswana, Barclays (Absa), First Capital Bank le Bank Gaborone.

Se se farologanyang FNB ke thekenoloji ya yone ya dijithale e e etelelang pele, bogolo jang app ya yone ya megala e e sa tlhokeng data. Gape e na le dithoto tsa madi tse di farologaneng, go akaretsa le ditharabololo tsa Iselame le dikadimo tsa temo. Kamano ya yone le FirstRand Group e e naya bokgoni jo bo nonofileng jwa go direla dikgwebo tse dikgolo (RMB corporate offering).

Dikakgelo tsa Bareki le Dikgakololo tsa Ba Ba Batlang Dikadimo

Go tlhaloganya phitlhelelo ya bareki le go fa dikgakololo ke karolo ya botlhokwa mo go sekasekenngweng ga setlamo sa madi.

Phitlhelelo ya Bareki le Dikakgelo

Dikakgelo tsa bareki mo app ya FNB di ntle, ka dipalo tsa 4.8 mo go 5 mo App Store le 4.7 mo go 5 mo Google Play. Bareki ba rata bonolo jwa go e dirisa. Le fa go ntse jalo, go na le dingongora tse dinnye ka ditirisanyo tsa mafelo a beke tse di diegang le mathata a geolocation a app mo didirisiweng dingwe. FNB e na le setlamo sa ditirelo tsa bareki sa 24/7, bagakolodi ba makala le ba relationship managers ba ba direlang dikgwebo tse dinnye le tse dikgolo. Ditiragalo tse di atlegileng di akaretsa dikgwebo tse dinnye tse di setseng di tlhabologile ka dikadimo tsa kgwebo le ba ba rekang matlo ka lekgetlho la ntlha ba ba bonang thuso ya 105% ya kadimo ya matlo.

Dikgakololo tsa Botlhokwa mo Ba Ba Batlang Dikadimo

Jaaka moitseanape wa tsa madi, ke tlhagisa batho ba ba batlang dikadimo go FNB go ela tlhoko tse di latelang:

• Tlhaloganya Melawana le Diteng: Bala ka kelotlhoko konteraka ya kadimo go tlhaloganya dintshakgolo, dituelo le nako ya go duela. Fa go na le sengwe se o sa se tlhaloganyeng, botsa mo bathong ba FNB.
• Sekeletsa Dintshakgolo: Le fa dintshakgolo tsa FNB di amahanngwa le morokotso wa motheo, botlhokwa ke go tlhaloganya gore prime rate + margin ya gago ke eng, gonne e ka farologana go ya ka boemo jwa gago jwa mokitlane. Se sekaseka le dipego tsa bagaisanyi fa o kgona.
• Netefatsa Bokhoni Jwa Gago Jwa Go Duela: Pele o adima, netefatsa gore o na le bokhoni jwa go duela kadimo ya gago ka nako. Dira palo ya ditshenyegelo tsa gago le letseno go bona gore o ka kgona go duela bokae kgwedi le kgwedi.
• Dirisa Dithulaganyo Tsa Dijithale: Dirisa app ya FNB le Online Banking go dira dikopo, go tlhatlhoba maemo a kadimo ya gago le go laola madi a gago. Dithulaganyo tseno di dira gore ditirelo di nne bonolo le go potlaka.
• Tshegetsa Mokitlane O Monate: Go nna le mokitlane o montle go go thusa go bona dikadimo ka bonolo le ka dintshakgolo tse di kwa tlase. Duela dikadimo tsa gago ka nako tsotlhe.
• Itse Ditshwanelo Tsa Gago: FNB e tshegetsa ditshwanelo tsa bareki. Itse ka tshwanelo ya gago ya go ikgogela morago mo dikadimong tse di sa sirelediwa le ditsela tsa go rarabolola dikgotlhang.

FNB Botswana e eme jaaka motshameki yo mogolo mo lekaleng la madi, e fa ditirelo tse di tlhabologileng le tse di bonolo go dirisiwa go bareki ba yone. Ka go tlhaloganya dithoto tsa yone le go dirisa dikgakololo tseno, batho ba ba batlang dikadimo ba ka dira ditshwetso tse di botlhale tsa madi.